Το όνομά του παραπέμπει στην άσκηση ελέγχου στα κανάλια και στα ραδιόφωνα. Κάποτε, μόνο στο άκουσμά του, λογής εκπομπάρχες πρόσεχαν τι έλεγαν και τι έκαναν, για να μην τσουρουφλιστούν οικονομικά τα μέσα στα οποία εργάζονταν. Πλέον το ΕΣΡ, εκτός από αψυχολόγητες αποφάσεις που έχουν «κυβερνητική» χροιά, σχεδόν εξαντλεί την... αυστηρότητά του σε πρόστιμα - μαμούθ που δεν θα εισπραχθούν ποτέ, αφού η θητεία του, που έχει λήξει, είναι στα όρια της παρανομίας.
Επίσης, εθελοτυφλεί μπροστά στην κατάντια της εγχώριας τουρκοκρατούμενης τηλεόρασης και αφήνει τα κανάλια να «συντηρούνται» από ανεξέλεγκτες διαφημίσεις που πουλούν φρούδες ελπίδες ίασης και ομορφιάς. Την ίδια ώρα, η τρικομματική κυβέρνηση αφήνει να διαιωνίζεται ένα απαρχαιωμένο όργανο που δεν μπορεί να προχωρήσει -λόγω μη νομιμότητας- στην άκρως αναγκαία αδειοδότηση των ραδιοτηλεοπτικών συχνοτήτων.
Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης είναι από τις παλαιότερες ανεξάρτητες αρχές της χώρας. Στην αρμοδιότητά του εμπίπτει ουσιαστικά η τήρηση της νομοθεσίας που αφορά την ύπαρξη και λειτουργία τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών. Ωστόσο, οφείλει περισσότερο τη φήμη του στα κατά καιρούς τσουχτερά πρόστιμα που βάζει σε κάποιες εκπομπές και την ανοχή του σε κάποιες άλλες, παρά στην ορθή λειτουργία της τηλεόρασης και της ραδιοφωνίας.
Το ΕΣΡ έχει κατά καιρούς κατηγορηθεί από δημοσιογράφους και πολιτικά στελέχη ότι σε πολλές περιπτώσεις -αν όχι σε όλες- λαμβάνει αποφάσεις οι οποίες είναι υπερβολικές και συχνά αφορούν περιστατικά τα οποία δεν θα έπρεπε να έχουν «τιμωρηθεί», ενώ ταυτόχρονα κωφεύει μπροστά σε γεγονότα που έχουν μεγάλη βαρύτητα.
Πρόσφατα βρέθηκε ξανά στη δίνη του κυκλώνα με την οδηγία του προς τα κανάλια να μη δείχνουν -εν καιρώ μεγάλης κρίσης και φτώχειας- εικόνες εξαθλίωσης. Την ίδια ώρα το ΕΣΡ αδιαφορεί για τις διαφημίσεις προϊόντων που κατακλύζουν τον τελευταίο καιρό τα κανάλια και προσφέρουν φρούδες ελπίδες ότι μπορούμε να φαινόμαστε νεότεροι και ομορφότεροι χάρη σε ένα φτηνό παρασκεύασμα, αλλά και υγιείς, με τη βοήθεια ενός φτηνού εντύπου που θα μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τη χοληστερίνη, την οστεοπόρωση, την κατάθλιψη, ακόμη και τον καρκίνο. Τα «προϊόντα ελπίδας» δεν τιμωρούνται, αλλά η ένδεια απαγορεύεται...
Η λογοκρισία στη σάτιρα και η «ομοφοβία» Δεν είναι λίγες οι φορές που οι αποφάσεις του ΕΣΡ έχουν προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις κι έχουν στηθεί ακόμη και τηλεοπτικά πάνελ για να τις... αναλύσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση με τη σειρά «Κλείσε τα μάτια» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, για την οποία επιβλήθηκε, το 2003, πρόστιμο 100.000 ευρώ στο Mega με την κατηγορία ότι περιείχε «απαράδεκτο και χυδαίο» διάλογο και ότι παρουσίαζε μια ομοφυλοφιλική σκηνή η οποία «προετοίμαζε την ατμόσφαιρα για μια εκδήλωση ιδιόρρυθμη, έξω από την παραγωγική διαδικασία της ζωής». Το Mega προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο και ακύρωσε την επιβολή προστίμου, ενώ χαρακτήρισε την ενέργεια του ΕΣΡ αντισυνταγματική, καθώς, με τη σκηνή της έκφρασης ομοφυλόφιλης ερωτικής επιθυμίας παρουσιάζεται μια υπαρκτή κοινωνική πραγματικότητα, η οποία σχετίζεται με μια κοινωνική ομάδα, μεταξύ των πολλών που συνθέτουν μια ανοιχτή και σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία. Οι ερωτικές επιλογές της όχι μόνο δεν αποδοκιμάζονται από τη συνταγματική τάξη της χώρας, αλλά τουναντίον επιβάλλεται από τις διατάξεις των άρθρων 2 (σεβασμός και προστασία της αξίας του ανθρώπου) και 5 παρ. 1 (προστασία της προσωπικής ελευθερίας), ως εκδήλωση ελεύθερης επιλογής των αποτελούντων αυτή, να γίνονται απολύτως σεβαστές, και μπορούν να εκφράζονται στα έργα τέχνης, όπως εξάλλου οι ερωτικές επιλογές και ευαισθησίες και των υπόλοιπων ομάδων του πληθυσμού της χώρας. Φυσικά, ανάμεσα σε άλλες πολλές κατηγορίες, στην περίπτωση αυτή το όργανο σχολιάστηκε και ως «ομοφοβικό».
Ωστόσο εκείνο που έχει ενοχλήσει περισσότερο είναι η στάση του οργάνου απέναντι στην πολιτική κυρίως σάτιρα, μέσα από διάφορες αποφάσεις στις οποίες έχει σταθεί πολύ αυστηρό. Για παράδειγμα, με πρόστιμο 50.000 ευρώ τιμώρησε το ΕΣΡ την εκπομπή «Ράδιο Αρβύλα» του ΑΝΤ1, τον Μάιο του 2011, επειδή ο Αντώνης Κανάκης αναφέρθηκε στους βουλευτές λέγοντας ότι «λειτουργούν σαν κλίκα. Αυτή είναι σπείρα. Των 300. Ο ένας καλύπτει τον άλλον». Ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Ιωάννης Λασκαρίδης, είχε αναφέρει σχετικά ότι η ποινή επεβλήθη ύστερα από καταγγελία του τότε βουλευτή της Ν.Δ. και νυν αν. υπουργού Κωνσταντίνου Τζαβάρα και σημείωσε ότι το συγκεκριμένο σχόλιο προσβάλλει τους θεσμούς και οι «γενικεύσεις είναι επικίνδυνες». Στη συνέχεια, ο Κ. Τζαβάρας διέψευσε τα περί καταγγελίας και ανέφερε ότι ο έλεγχος που ασκεί το ΕΣΡ «πρέπει να αποσκοπεί στη διασφάλιση της ποιότητας του λόγου που εκφράζεται μέσα από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς και, πρωτίστως, του σεβασμού της αξίας του προσώπου κάθε πολίτη. Οταν το ίδιο το Συμβούλιο με τις πράξεις του οδηγεί σε εκείνα τα αποτελέσματα τα οποία είναι αρμόδιο να προλαμβάνει, είναι φανερό ότι δημιουργείται πρόβλημα λειτουργίας των θεσμών». Ο Ιωάννης Λασκαρίδης επιβεβαίωσε ότι όντως δεν υπήρξε έγγραφη καταγγελία στο φάκελο αλλά «ένδειξη τηλεφωνικής καταγγελίας από βουλευτή», και σημείωσε ότι αυτό δεν αλλάζει το πρόστιμο, δεδομένου ότι η παράβαση έγινε και έχει καταγραφεί.
Τσουχτερό πρόστιμο 80.000 ευρώ είχε επιβάλει το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο και στην εκπομπή «Αλ Τσαντίρι Νιουζ» του Alpha, η οποία προβλήθηκε στις 31 Μαΐου 2011. Το πρόστιμο είχε την αιτιολογία της «διασφάλισης προστασίας θεσμών και προστασίας προσωπικότητας αναφερομένων προσώπων». Η εν λόγω εκπομπή πρόβαλε στα σώματα των Απριλιανών πραξικοπηματιών μονταρισμένα τα πρόσωπα του τότε πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου, του τέως κυβερνητικού εκπροσώπου, Γιώργου Πεταλωτή, και του προέδρου του ΛΑΟΣ, Γιώργου Καρατζαφέρη, με υπόκρουση στρατιωτικών εμβατηρίων.
Βεβαίως, η πιο αυστηρή ποινή που έχει επιβληθεί ποτέ σε σατιρική εκπομπή ήταν η ομόφωνη απόφαση που πήρε το Συμβούλιο το 2005 για το κλείσιμο του ραδιοσταθμού Best FM, επειδή «διαπίστωσε ότι εξέπεμπε κατ' επανάληψη πρόγραμμα χαμηλής ποιοτικής στάθμης». Η αρχή, εξετάζοντας το περιεχόμενο εκπομπών του ραδιοσταθμού στη ζώνη 1 με 2 το μεσημέρι, και συγκεκριμένα την ώρα της εκπομπής τού (νυν βουλευτή της ΔΗΜΑΡ) Γρηγόρη Ψαριανού, ύστερα από «καταγγελίες ακροατών», διαπίστωσε ότι χρησιμοποιούσε σειρά χυδαίων εκφράσεων τόσο κατά των ακροατών όσο και κατά του συνόλου των παραγωγών των άλλων ραδιοφωνικών σταθμών και άλλων, οι οποίες, κατά την άποψη του Συμβουλίου, δεν μπορούν να μεταδίδονται από τα ερτζιανά. Φυσικά, η πρωτοφανής απόφαση καταδικάστηκε από τους φορείς, ΠΟΕΣΥ, ΕΣΗΕΑ και ΕΤΕΡ.
Τα πρόστιμα που δεν εισπράχθηκαν ποτέ! Μια απορία που μπορεί εύλογα να δημιουργηθεί σε κάθε Ελληνα πολίτη είναι τι γίνεται με τα πρόστιμα που επιβάλλει το ΕΣΡ.
Εισπράττονται ή ακυρώνονται από το Συμβούλιο της Επικρατείας; Ανάλογη ερώτηση έθεσε πέρυσι ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στάθης Παναγούλης, για να πάρει την εξής απάντηση: Από το 2003 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2012 τα πρόστιμα του ΕΣΡ σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ανέρχονται σε περισσότερα από 34 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων εισπράχθηκαν 24.012.259 ευρώ και σε εκκρεμότητα παραμένουν 8.567.604 ευρώ. Τα στοιχεία προέκυψαν από το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο χρησιμοποίησε νούμερα που δόθηκαν από το ΕΣΡ.
Η διαδικασία της είσπραξης των προστίμων ακολουθεί συγκεκριμένη οδό. Οταν το ΕΣΡ αποφασίζει για κάποιο πρόστιμο, εκδίδεται διοικητική πράξη η οποία και αποστέλλεται στην «τιμωρημένη» ραδιοτηλεοπτική εταιρεία και την εφορία. Η εταιρεία είναι υποχρεωμένη να πληρώσει το πρόστιμο και ακολούθως μπορεί να προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να ανατρέψει την απόφαση, όπως έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν, με αποτέλεσμα τα πρόστιμα να επιστρέφονται. Τους τελευταίους μήνες είναι ακόμη πιο πιθανό να καταπέσουν οι αποφάσεις όταν εκδικαστούν, εξαιτίας της μη νόμιμης σύνθεσης της ραδιοτηλεοπτικής αρχής.
Αλλωστε η θέση του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο καλείται να γνωμοδοτήσει για τις προσφυγές των καναλιών επί των χρηματικών κυρώσεων που επιβάλλει το ΕΣΡ, είναι σαφής και αναγράφεται πλέον σε κάθε απόφαση κατάργησης των προστίμων του ΕΣΡ: «Το Σύνταγμα δεν ανέχεται πλέον την παράταση της θητείας των μελών της ανεξάρτητης αρχής, η δε ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει από το χρονικό αυτό σημείο και μετά νόμιμη συγκρότηση».
Από την πλευρά τους, και οι τηλεοπτικοί σταθμοί αψηφούν τα πρόστιμα που επιβάλλει και τα οποία, σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι ιδιαίτερα τσουχτερά, όπως, για παράδειγμα, εκείνα που τελευταία πέφτουν βροχή στον ΑΝΤ1 και τον Alpha για τη μετάδοση τυχερών παιχνιδιών χωρίς τη σχετική άδεια της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων. Ομως τα κανάλια είναι υπεράνω και για άλλους λόγους, εκτός της πιθανής «ασυλίας» από το ΣτΕ. Από τη μια, οι εταιρείες παραγωγής που δημιουργούν τα τηλεπαιχνίδια έχουν συμπεριλάβει στις συμβάσεις τους και τις ποινές, όσο υψηλές κι αν είναι, ενώ σύντομα αναμένεται κατάθεση νομοσχεδίου στη Βουλή που θα νομιμοποιεί την έκδοση σχετικών αδειών από την Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων. Ηδη το ΕΣΡ έχει στείλει αντιπροσώπους στην αρμόδια επιτροπή για να κινηθεί σύντομα η διαδικασία.
Τα μέλη και η ληγμένη θητεία Τα μέλη του ΕΣΡ επιλέγονται από τη διάσκεψη των προέδρων της Βουλής και υποτίθεται πως διέπονται από προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία. Αυτό σημαίνει ότι το ΕΣΡ δεν πρέπει να ελέγχεται ούτε να λαμβάνει εντολές από την κυβέρνηση, αλλά να υπόκειται μόνο σε κοινοβουλευτικό έλεγχο, ενώ οι αποφάσεις του ελέγχονται από τα δικαστήρια.
Το ΕΣΡ αποτελείται από επτά μέλη, εκ των οποίων ένα ορίζεται ως πρόεδρος και ένα ως αντιπρόεδρος, και είναι πρόσωπα που χαρακτηρίζονται από επαγγελματική εμπειρία (συχνά δημοσιογραφική), επιστημονική κατάρτιση και προσφορά στο δημόσιο βίο και σε άλλους τομείς που σχετίζονται με το περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων της αρχής. Η θητεία των μελών του συμβουλίου είναι τετραετής και ανανεώνεται κατά τρόπο που να εξασφαλίζεται η συνέχεια της λειτουργίας του. Αυτό δεν ισχύει για τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο, οι οποίοι διορίζονται και υπηρετούν πλήρη θητεία. Τα μέλη του ΕΣΡ δεν μπορούν να επιλέγονται για περισσότερες από δύο θητείες και σε περίπτωση θανάτου ή παραίτησης ενός εξ αυτών επιλέγεται νέο μέλος και αντικαθίσταται.
Ανέκαθεν το θέμα της εκλογής των μελών του ΕΣΡ αποτελούσε πρόσφορο έδαφος για διαμάχες, καθώς είναι κοινό μυστικό ότι οι υποψήφιοι επιλέγονται σύμφωνα με το πού είναι πολιτικά προσκείμενοι. Μετά την αναθεώρηση του 2001, τρία από τα μέλη επιλέγονται από το κυβερνών κόμμα, τρία από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και ο πρόεδρος της επιτροπής από την πλειοψηφία, δίνοντας στην κυβέρνηση τη σημαντικότερη ψήφο.
Στην πρόσφατη θητεία, η σύνθεση έχει ως εξής:
Πρόεδρος: Ιωάννης Λασκαρίδης (φωτογρ.) (αντιπρόεδρος Αρείου Πάγου ε.τ.), αντιπρόεδρος: Λίνα Αλεξίου (δημοσιογράφος), μέλη: Εύη Δεμίρη (δημοσιογράφος), Γεώργιος Στεφανάκης (δικηγόρος), Γιάννης Παπακώστας (καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), Αρης Σταθάκης (δημοσιογράφος) και Κωνσταντίνος Αποστολάς (δρ μηχανικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής).
Ωστόσο το μείζον θέμα είναι πως το ΕΣΡ συνεχίζει αυτή την περίοδο το θεσμικό του ρόλο με θητεία που ουσιαστικά έχει λήξει. Η τετραετής θητεία των μελών της Αρχής έχει λήξει από τις 28 Φεβρουαρίου 2012, χωρίς να προβλέπεται καμία θεσμική δυνατότητα ανανέωσης, αφού συνολικά τέσσερα μέλη στελεχώνουν το ΕΣΡ περισσότερο από έξι χρόνια. Ο πρόεδρός του, Ιωάννης Λασκαρίδης, έχει ξεπεράσει τα 10 χρόνια σε αυτή τη θέση. Η πρώτη θητεία του έληξε στις 3/6/2006, υπήρξε κενό 18 μηνών, κατά το οποίο ασκούσε καθήκοντα χωρίς να έχει ανανεωθεί η θητεία του, και η δεύτερη τετραετής θητεία του έληξε στις 28/2/2012. Το ίδιο ισχύει επίσης για την Εύη Δεμίρη και τον Γιάννη Παπακώστα.
Πρόσφατα η κυβέρνηση έδωσε ακόμη μία (νόμιμη;) παράταση, με χρονικό ορίζοντα έως τον Απρίλιο του 2013, στη θητεία των μελών του ΕΣΡ, επειδή τα πολιτικά κόμματα δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στα νέα πρόσωπα που θα συμμετέχουν στη σύνθεσή του. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα νέα μέλη του Συμβουλίου θα κληθούν να δώσουν λύση στο ζήτημα της ψηφιακής αδειοδότησης, η οποία υποτίθεται ότι θα φέρει επιτέλους μια τάξη στο άναρχο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο (μια κυβερνητική πρόθεση που εκκρεμεί πλέον περισσότερο από 20 χρόνια). Η επιλογή τους θα κρίνει και την πολιτική στάση της συγκυβέρνησης όσον αφορά τις τηλεοπτικές άδειες, δηλαδή το αν και πότε θα προχωρήσει τυπικά η ψηφιακή αδειοδότηση.
Εν αναμονή των αποφάσεων, πάντως, το ΕΣΡ έχει διαβιβάσει, ως ώφειλε, στη Βουλή την πολυσέλιδη ετήσια έκθεση πεπραγμένων του.
Η κριτική και τα «αντίποινα» Στην πρωινή εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου, στις 7 Φεβρουαρίου 2013, στο ραδιοφωνικό σταθμό Real FM καταγγέλθηκε ότι το ΕΣΡ προσπαθεί να επιβάλει λογοκρισία, κάνοντας σύσταση να μην παρουσιάζονται σκηνές εξαθλίωσης των Ελλήνων που προκλήθηκαν από τα Μνημόνια, ανατρέποντας έτσι τον πρωταρχικό σκοπό του ΕΣΡ για την εξασφάλιση της ελευθερίας και της πολυφωνίας. Ο Νίκος Χατζηνικολάου ζήτησε να εκδοθεί σχετική εγκύκλιος που να καθορίζει επακριβώς τι πρέπει να παρουσιάζεται ή να μεταδίδεται και τι όχι, με πλήρη σχετική αιτιολόγηση. Την ίδια μέρα, ο Γιώργος Τράγκας, στην εκπομπή του «Χωρίς αναισθητικό» από το σταθμό Kontra, αποκάλεσε τον πρόεδρο του οργάνου «μούμια του Τουταγχαμών», αποκαλύπτοντας ότι παραμένει στη θέση του περίπου 9 χρόνια, κατά παράβαση κείμενης νομοθεσίας. Παράλληλα, ο δημοσιογράφος και βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων Τέρενς Κουίκ, σε πρωινή συνέντευξή του στις 11 Φεβρουαρίου 2013 στον Νίκο Χατζηνικολάου, αποκάλεσε την παραπάνω σύσταση του ΕΣΡ «απριλιανή οδηγία», τον δε πρόεδρο «Λασκαρίδης ο Μεγαλοπρεπής», ενώ αποκάλυψε ότι ετοιμάζεται νομοσχέδιο-(ν)τροπολογία για νέα παράταση της θητείας του προέδρου.
Ενα μήνα αργότερα, το ΕΣΡ επέβαλε νέο πρόστιμο 25.000 ευρώ (ένα χρόνο μετά το ισότιμο για τους ίδιους λόγους) στον Γιώργο Τράγκα, επειδή «στόλισε» με κοσμητικά επίθετα την Ανγκελα Μέρκελ, τον Κώστα Σημίτη και τον Ευάγγελο Μεϊμαράκη στη διάρκεια εκπομπών του στον Real FM. Τυχαίο; Δεν νομίζουμε!
Οι κατηγορίες και η επόμενη μέρα Το ΕΣΡ έχει κατηγορηθεί, για «λογοκρισία», «ομοφοβία», «απόπειρα φίμωσης», «ολιγωρία» αλλά και «δωροδοκία».
Πριν από μερικά χρόνια, ο ΑΝΤ1, με αφορμή ένα μεγάλο πρόστιμο που του είχε επιβληθεί, είχε παρουσιάσει ρεπορτάζ με τίτλο «Ποιος παίρνει μερίδια από τα πρόστιμα», αφήνοντας να εννοηθεί ότι ενδεχομένως ένα τμήμα τους να πηγαίνει σε υπαλλήλους του Συμβουλίου υπό τη μορφή επιδόματος. Ο πρόεδρος του ΕΣΡ, Ιωάννης Λασκαρίδης, είχε αρνηθεί κατηγορηματικά την κατηγορία, επιμένοντας ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τόνισε ότι τα πρόστιμα εισπράττονται «από τα αρμόδια δημόσια ταμεία και ουδέν επίδομα χορηγείται στο προσωπικό του ΕΣΡ». Μάλιστα, σε παρατήρηση ότι υπάρχει σχετική διάταξη στο Ν. 2328/95, ο Ιωάννης Λασκαρίδης απάντησε ότι δεν έχει ενεργοποιηθεί, καθώς δεν υπάρχει σχετική υπουργική απόφαση.
Οπως και να 'χει, κάθε κίνηση της πλέον αμφιλεγόμενης διοικητικής αρχής συζητείται υπέρ το δέον. Από την πλευρά τους, τα μέλη της τηρούν σιγήν ισχύος για τα τεκταινόμενα και δεν εμφανίζονται πουθενά. Κάτι που πιθανόν να αλλάξει όταν διοριστεί με το καλό η επόμενη θητεία. Διαδικασία που έπρεπε να έχει προχωρήσει χθες.
ΕΝΕΤ.GR
ΠΡΕΖΑ TV
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου