Με ένα υπόμνημά του ο Γρ. Καμπούρογλου εκφράζει την επιθυμία και την ανάγκη κατασκευής Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα. Οι φιλικές σχέσεις που είχε με την Βασιλική Αυλή επηρέασαν στην θετική γνωμοδότηση του υπομνήματός του.
Παρά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης υπογράφεται Βασιλικό Διάταγμα που παρείχε το δικαίωμα σύστασης Εθνικού Θεάτρου με έξοδα του Καμπούρογλου στο κέντρο της πρωτεύουσας. Οι αντιδράσεις στην Γερουσία συνεχίζονται. Θεωρώντας ότι το θέατρο είναι ο πρόδρομος της ηθικής κατάπτωσης της κοινωνίας. Μετά από μεγάλη συζήτηση και αψιμαχίες το νομοσχέδιο υπερψηφίζεται τον Οκτώβριο του 1856.
Στην σύμβαση προβλέπονταν η υπόδειξη καταλλήλου χώρου για να κτιστεί μέσα σε ένα μήνα από την υπογραφή. Τελικά ο χώρος προσδιορίστηκε μετά από τρεις μήνες ύστερα από πίεση του Καμπούρογλου. Η επιτροπή που συστάθηκε για το θέμα, στην έκθεσή της πρότεινε τηνΠλατεία Λαού (σημερινή Πλατεία Κοτζιά). Στην έκθεση αναφέρεται ότι η συγκεκριμένη θέση είναι η καταλληλότερη «ως η μόνη συμβιβάζουσα το δυνατόν του ν’ αγορασθή το οικόπεδον από το Δήμο εις τον οποίον ανήκει. Άλλως απέχει από του καταστήματος της Εθνικής Τραπέζης μόνον εξήκοντα μέτρα και μεταξύ θεάτρου και της Τραπέζης υπάρχει οδός πλάτους έχουσα μέτρων τριάκοντα».
Το μοναδικό θέατρο που υπήρχε (Μπούκουρα) βλέπει τα συμφέροντά του να θίγονται μετά την ανέγερση συγχρόνου Θεάτρου. Έτσι στρέφεται με κάθε μέσο (δικαστικό αλλά και αθέμιτο) εναντίον του Καμπούρογλου. Αυτός με την σειρά του προσφεύγει στην δικαιοσύνη εναντίον του Δημοσίου θεωρώντας ότι δημιουργεί δυσκολίες στην εκτέλεση της συμφωνίας που είχε υπογραφεί. Τελικά το θέμα λήγει στα δικαστήρια και οι εργασίες ξεκινούν το 1857.
Τα σχέδια συνέταξε ο Γάλλος αρχιτέκτονας Boulanger και δόθηκαν στον βασιλιά Όθωνα για επικύρωση. Αν και η επικύρωση ήταν τυπική τα σχέδια χάθηκαν «μέσα από τα κυκλώματα» του παλατιού. Οι «ανταγωνιστές» του Καμπούρογλου καταφεύγουν στην Αστυνομία ζητώντας να σταματήσει τις εργασίες αφού δεν υπήρχαν εγκεκριμένα σχέδια για να εκτελεστούν. Τελικά οι προσωπικές φιλίες του Καμπούρογλου με την Αυλή καταφέρνουν να εκδοθεί Βασιλικό Διάταγμα από τον Όθωνα και να εγκρίνει τις εργασίες παρότι είχαν χαθεί τα σχέδια!.
Φυσικά οι ραδιουργίες δεν σταματούν εκεί. Τελικά οδηγούν τον Καμπούρογλου σε πτώχευση και έτσι εγκαταλείπει τις εργασίες ανέγερσης του Θεάτρου. Ωστόσο ο Δήμος Αθηναίων αποφασίζει να συνάψει δάνειο για την αποπεράτωσή του. Η απόφαση εκτελείται δέκα χρόνια μετά, το 1871, από τον δήμαρχο Π. Κυριακό.
Συστήνεται μετοχική εταιρεία, η οποία ανέλαβε να οικοδομήσει το θέατρο και να το εκμεταλλευτεί. Τα νέα σχέδια ήταν του Ερ. Τσίλλερ. Τα έργα ξεκινούν το 1873 αλλά σταματούν μετά από ένα χρόνο λόγω ελλείψεως πόρων.
Το κτίριο παραμένει ημιτελές μέχρι το 1882 οπότε ο Δήμος αγόρασε τη μετοχική εταιρεία και προχώρησε σε νέο διαγωνισμό όπου ενέκρινε τα σχέδια του Ζ. Τέραρ. Όμως πολλοί θάνατοι εργαζομένων κατά την εκτέλεση της οικοδομής σταματούν και πάλι τα έργα.
Το 1886 με παρότρυνση του Δήμου Αθηναίων ο Ανδρέας Συγγρός θέλησε ο ίδιος να ανεγείρει το Δημοτικό Θέατρο. Ως αντιπαροχή στο συμβόλαιο προβλέπονταν η εκμετάλλευση του θεάτρου και των γραφείων για 25 χρόνια. Έτσι το Δημοτικό Θέατρο ολοκληρώθηκε τελικά το Νοέμβρη του 1888.
Το θέατρο βρίσκονταν στο πυρήνα του κτιρίου χωρίς να έχει επαφή με τους περιβάλλοντες δρόμους παρά μόνον από το μπροστά μέρος όπου υπήρχαν οι είσοδοι και τα φουαγιέ του κοινού. Στις τρεις άλλες πλευρές υπήρχαν καταστήματα στο ισόγειο και γραφεία στους υπόλοιπους δυο ορόφους. Στην βόρεια πλευρά υπήρχε η βασιλική είσοδος και αίθουσα εκδηλώσεων.
Ο αττικογράφος Κώστας Μπίρης γράφει για το Δημοτικό Θέατρο: «Η εξωτερική του εμφάνισης ήτο μια μετρία και κοινότοπος εις τα έργα του Τσίλλερ αρχιτεκτονική σύνθεσις. Οπωσδήποτε όμως, ήτο επιβλητική εις την διάταξιν των όγκων. Σεμνή δε και καλαίσθητος ήτο η εσωτερική διαρρύθμισης και διακόσμησις».
Το 1898 ο Συγγρός θέλησε να απαλλαγεί από την φροντίδα διαχείρισης του θεάτρου και έτσι το παραχώρησε στο Δήμο Αθηναίων, κρατώντας μόνο την εκμετάλλευση των καταστημάτων, γραφείων και ενός θεωρείου εφ’ όρου ζωής.
Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή το Θέατρο χρησιμοποιήθηκε για την φιλοξενία προσφύγων. Για μεγάλο διάστημα στα θεωρεία και τα καμαρίνια του στεγάστηκαν εκατοντάδες άνθρωποι με αποτέλεσμα να προκληθούν εκτεταμένες φθορές. Ο δριμύς χειμώνας του `22 έκανε τους πρόσφυγες να καίνε σε πρόχειρες φουφούδες μεγάλο μέρος των σκηνικών προκειμένου να ζεσταθούν. Οι τελευταίοι πρόσφυγες εγκαταλείπουν μετά από πιέσεις το Δημοτικό Θέατρο το 1927 όταν τους διέθεσε καταλύματα ο Δήμος.
Μετά από αυτά ο δήμαρχος Σπ. Πάτσης αναθέτει στον αρχιτέκτονα Ε. Λαζαρίδη την εκπόνηση μελέτης ανακαίνισης. Οι εργασίες ανάπλασης επιδιόρθωσαν την είσοδο αντικατέστησαν όλα τα καθίσματα και ανακαινίστηκε όλος ο εσωτερικός διάκοσμος. Παράλληλα, αυξήθηκε ο χώρος της σκηνής προστέθηκε κεντρική θέρμανση και ηλεκτροφωτισμός.
Οι εργασίες ήταν σχεδόν στα μισά όταν ανέλαβε το 1929 τη δημαρχία ο Σπ. Μερκούρης. Ο νέος δήμαρχος αντιμετώπισε αμέσως σοβαρά οικονομικά προβλήματα και έδωσε εντολή να σταματήσουν οι εργασίες στο Δημοτικό Θέατρο.
Τότε βρήκαν πολλοί την ευκαιρία να αρχίσουν συνεχόμενες κλοπές στο Θέατρο και ένα εκτεταμένο πλιάτσικο. Σε μικρό χρονικό διάστημα είχε αφαιρεθεί από το εσωτερικό του ο,τι ήταν εμπορεύσιμο. Το Δημοτικό Θέατρο είχε μπει σε περίοδο παρακμής.
Αυτός που εικάζεται ότι έφερε πρώτος την ιδέα της κατεδάφισης ήταν ο Ιωαν. Δροσόπουλος διοικητής της Εθνικής Τράπεζας από το 1928. Έβλεπε καθημερινά το ρημαγμένο κτίριο από το γραφείο του στην οδό Αιόλου. Θεωρώντας δυσχερή και ασύμφορη την επισκευή του πρότεινε στο δήμαρχο Κ. Κοτζιά την κατεδάφισή του. Η ιδέα υιοθετείται και μετά και την εισήγηση του προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Αν. Δημητρακόπουλου, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει στις 16 Μαΐου του 1939 την κατεδάφισή του.
Έτσι η Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου έμεινε σήμερα στον αθηναίο με το όνομα του δημάρχου που κατεδάφισε το Δημοτικό Θέατρο! Το γεγονός δικαιολογείται λόγω της δυσχέρειας που υπήρχε στο μεσοπόλεμο, ωστόσο η κατεδάφιση του Δημοτικού Θεάτρου στέρησε από την πρωτεύουσα ένα αισθητικό και πνευματικό στολίδι.
Το Δημοτικό Θέατρο βρίσκονταν στην δεξιά πλευρά της σημερινής Πλατείας Κοτζιά (Εθνικής Ανεξαρτησίας τώρα) και σχεδόν μπροστά από το κτίριο του παλαιού ΤΤΤ (Ταχυδρομείου) όπου σήμερα κατέχει η Εθνική Τράπεζα. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του `90 τα θεμέλια του Δημοτικού Θεάτρου βρίσκονταν σχεδόν στο μέσο την πλατείας εξαιτίας της αρχαιολογικής έρευνας που εκτελούνταν για παραπάνω από μια δεκαετία.
Το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας είναι ένα κλασικό παράδειγμα που αναδεικνύει τα διαπλεκόμενα συμφέροντα που κατά καιρούς δημιουργούνται στην Ελλάδα και δυσχεραίνουν την ανάπτυξη πρωτοβουλιών για έργα από ιδιώτες. Από την άλλη βέβαια φανερώνει και την τυπική έως μηδαμινή φροντίδα και ενδιαφέρον που είχε η τοπική αυτοδιοίκηση για τον πολιτισμό στην πρωτεύουσα. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και σήμερα ο Δήμος Αθηναίων δεν διαθέτει δικό του Θέατρο σε αντίθεση με άλλους μικρότερους σε έκταση και πληθυσμό Δήμους της περιφέρειας. Φωτεινές εξαιρέσεις κάποια πολιτιστικά κέντρα και πολυχώροι (Πολυχώρος «Καλουτά» στο Ν. Κόσμο, Αμφιθέατρο 9,84 στο Γκάζι) που δημιουργήθηκαν από τα μέσα του `80 και μετά αλλά δεν έχουν την δυναμική ενός καθ’ αυτού θεάτρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου