0 Η ιστορία της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης

Ο Νικόλαος Γερμανός, ο ιδρυτής της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης υπήρξε εξαίρετος επιστήμων, δόκιμος συγγραφέας και αξιόλογος πολιτικός. Υπήρξε ένας άνθρωπος με πλατιά μόρφωση και υψηλά ιδανικά, ταυτόχρονα όμως ήταν και άνθρωπος της δράσης.

Πριν από 72 χρόνια, ο Νικόλαος Γερμανός συνέλαβε την ιδέα της οργάνωσης μιας Γενικής Έκθεσης, όχι στην πρωτεύουσα, αλλά στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Διέθετε την επιμονή, τη διπλωματική ευελιξία και το θάρρος που απαιτούνταν για να ξεπεραστούν οι αμέτρητες δυσκολίες και η γραφειοκρατική αδράνεια, για να γίνει το όραμά του πραγματικότητα.
Τον άνθρωπο αυτό με το μοναδικό χαρακτήρα και την έντονη προσωπικότητα, ο λαός της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να τον θυμάται μ' ευγνωμοσύνη.


Ανήκει στα στοιχεία του ιστορικού της Έκθεσης - αλλά μέσα απ' αυτά βγαίνουν και οι πρώτοι στόχοι της - η κατάσταση στην οποία βρισκόταν τότε η Ελλάδα, η ελληνική οικονομία και ειδικότερα η οικονομία της Βόρειας Ελλάδας και της Θεσσαλονίκης.

Το βασικό δεδομένο της ιστορικής πραγματικότητας ήταν το ότι λίγα χρόνια πριν η Ελλάδα, ύστερα από μία μακρά πολεμική περίοδο (η οποία ουσιαστικά άρχισε το 1912 και τελείωσε το 1922), ήταν υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής και της ανταλλαγής των πληθυσμών. Η Θεσσαλονίκη, επιπλέον, ήταν ακόμα βαριά πληγωμένη από την πυρκαγιά του 1917, που είχε καταστρέψει τις πιο κεντρικές περιοχές της.


Για την Ελλάδα υπήρχε ένα σκέλος μεγάλου ιστορικού παθητικού. Ένα μεγάλο τμήμα του ελληνισμού είχε ξεριζωθεί απ' τις προαιώνιες εστίες του. Η ανταλλαγή των πληθυσμών γινόταν σημείο καμπής σε μια ιστορία τουλάχιστον 3.000 χρόνων. Αλλά, ο απολογισμός, όσο κι αν σκιάζεται απ' την Μικρασιατική συμφορά, δεν πρέπει να αλλοιώνει την αληθινή σημασία των γεγονότων. Και αυτό γιατί, όταν το 1923 με την συνθήκη της Λωζάνης, έκλεισε ο κύκλος της εξόρμησης του 1912, τα σύνορα της Ελλάδας είχαν επεκταθεί από την Μελούνα στον Έβρο και έφθαναν πλέον από τη Δοϊράνη στο Λιβυκό Πέλαγος.

Το γενέθλιο έτος της ΔΕΘ είναι το 1926. Στις 3 Οκτωβρίου της χρονιάς αυτής, έγιναν τα εγκαίνια της 1ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Η ιστορική ακρίβεια, ωστόσο, επιβάλλει να σημειώσουμε ότι σαν ιδρυτικό έγγραφο της ΔΕΘ, πρέπει να θεωρηθεί η υπ' αριθμόν 16968/30 Απριλίου 1925 απάντηση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας σε αναφορά του Νικολάου Γερμανού. Με την απάντηση αυτή το Υπουργείο αποδέχθηκε την πρόταση για τη διοργάνωση Διεθνούς Έκθεσης στη Θεσσαλονίκη. Πρόταση που έγινε πραγματικότητα το επόμενο έτος.


Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα που είχε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα στην περίοδο αυτή, ήταν η ανασυγκρότηση, η αποκατάσταση των προσφύγων και η ανάπτυξη της οικονομίας της. Το ίδιο πρόβλημα και μάλιστα σε αυξημένη κλίμακα είχε να αντιμετωπίσει και η Θεσσαλονίκη. Αυτό το γεγονός, καθορίζει και τους στόχους της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, και απ' αυτό ανέκυπταν και τα μερικότερα προβλήματά της, όπως και οι δυνατότητες για την επίλυσή τους.


Στο μακρό χρονικό της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, συναντά κανείς μια επίμονη αναφορά στο γεγονός ότι η ΔΕΘ είναι καθρέφτης της ελληνικής ζωής. Αν ληφθεί υπόψη ότι υπάρχει μια διαφορά αρκετών χρόνων ανάμεσα στο έτος ίδρυσης της ΔΕΘ και στα χρόνια της εκθεσιακής δραστηριότητας και ότι η διαφορά αυτή οφείλεται στα πολεμικά γεγονότα της δεκαετίας του '40, συνάγεται ότι η πράξη και η ζωή επιβεβαιώνουν τη θεωρία ότι στη ΔΕΘ καθρεφτίζεται η πορεία της ελληνικής ζωής.
Η θεωρία αυτή έχει και άλλες αποδείξεις προπάντων στους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας και ανάπτυξης της χώρας.
Το επίπεδο της ΔΕΘ υπήρξε κάθε φορά ανάλογο προς το επίπεδο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Η αντιστοιχία αυτή μπορεί να σκιαγραφηθεί σε γενικές γραμμές ως εξής: Όταν, στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της ΔΕΘ, η ελληνική οικονομία περνούσε τη νηπιακή ηλικία του βιομηχανικού της σταδίου και ήταν κυρίως γεωργική και βιοτεχνική, παρόμοιο χαρακτήρα είχαν και οι ετήσιες επιδείξεις της Έκθεσης.
Αργότερα, και όσο συντελούνταν η βαθμιαίά μεταβολή στη δομή της ελληνικής οικονομίας, άλλαζε και ο χαρακτήρας της Έκθεσης, που είχε πια ανδρωθεί στα τελευταία χρόνια πριν απ' τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Είχε γίνει μια ρωμαλέα οικονομική εκδήλωση με διεθνή ακτινοβολία και βοηθούσε όχι μόνον στην εισαγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών και τεχνολογίας, αλλά και στην προβολή της ελληνικής παραγωγής και στην προώθηση των εξαγωγών.
Η εξέλιξη αυτή σταμάτησε με την έκρηξη του πολέμου, που χάραξε βαθιά τομή στην ιστορική της Έκθεσης και τη χώρισε σε δύο περιόδους, την προπολεμική και την μεταπολεμική.


Αν επιχειρούσε κανείς ένα σύντομο απολογισμό για το τι πρόσφερε η ΔΕΘ στην προπολεμική περίοδο της λειτουργίας της, θα ήταν υποχρεωμένος να απονείμει στους ιδρυτές και τους οργανωτές των πρώτων 15 αυτών Εκθέσεων τα εύσημα που ανήκουν στους σκαπανείς, εύσημα που τα δικαιούνται εξίσου και όλοι οι εργαζόμενοι της ΔΕΘ, την εποχή εκείνη. Και αυτό γιατί απ' το μηδέν δημιούργησαν ένα θεσμό, ο οποίος βρήκε βαθύτατη ανταπόκριση στον ελληνικό λαό, που από τότε αγκάλιασε με ιδιαίτερη αγάπη την Έκθεση Θεσσαλονίκης. Ένα θεσμό επίσης, ο οποίος κέρδισε σιγά-σιγά και διεύρυνε το διεθνές του κύρος και έπαιξε σημαντικό ρόλο για μια ευπρόσωπη διεθνή οικονομική παράσταση της Ελλάδας.
Στην περίοδο αυτή, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης ήταν κυρίως εισαγωγική, γιατί ο βαθμός της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας καθιστούσε αναγκαία την εισαγωγή της ξένης τεχνολογίας και των προϊόντων των βιομηχανικών χωρών. Αν η μορφή αυτή της Έκθεσης, με καθαρά οικονομικοτεχνικά κριτήρια, δεν προκαλεί ιδιαίτερο ενθουσιασμό, πρέπει εντούτοις για την σωστή αποτίμηση της προσφοράς της ΔΕΘ, να ληφθεί υπόψη ότι ο χώρος της λειτούργησε σαν ένας δραστικός παράγοντας ελληνικής αυτογνωσίας και σαν ένα δυναμικό κίνητρο άμιλλας και ανάπτυξης, που είναι ασφαλώς αποφασιστικό στοιχείο για λαούς συναισθηματικούς και παρορμητικούς, όπως είναι ο ελληνικός λαός. Τίποτε άλλο δεν θα μπορούσε να εξηγήσει τον στενό ψυχικό σύνδεσμο ανάμεσα στην Έκθεση και στους Έλληνες. Η Έκθεση ήταν το καμάρι τους και μέσα απ' αυτήν έλπιζαν, προσπαθούσαν και πετύχαιναν να πλησιάζουν, να φτάνουν και να ξεπερνούν τους ξένους ανταγωνιστές.


Σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζει η HELEXPO - ΔΕΘ στον τομέα της διοργάνωσης πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Η δραστηριότητα αυτή είναι σύμφωνη με την πανάρχαια ελληνική παράδοση που συνδύαζε στο πρόσωπο του Ερμή την αποστολή να είναι και Κερδώος και Λόγιος. Είναι γνωστό πως και ο νεοελληνικός διαφωτισμός, των τελευταίων αιώνων της τουρκοκρατίας είχε μια υλική βάση που τη δημιούργησαν οι εμπορευόμενοι και οι πραματευτάδες της ελληνικής διασποράς.

 Τελικά, σ' αυτή τη βάση αναπτύχθηκε και το μεγάλο κίνημα που έφερε το '21. Γι' αυτό, το ότι η HELEXPO - ΔΕΘ, ένας οικονομικός και εμπορικός Οργανισμός, είναι και φορέας πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, ταιριάζει με την ελληνική πραγματικότητα.

Φέτος θα πραγματοποιηθεί η 78η  Δ.Ε.Θ.  από  7 έως 15 Σεπτεμβρίου.http://syllektiko-pazari.blogspot.gr/