0 Το υιοθετημένο παιδί και πως αντιμετωπίζουμε τα συνηθη ερωτήματα !!

Γράφει: Μαρία Παπαδοπούλου Όπως τα πάντα σχεδόν στη ζωή, η υιοθεσία έχει τη θετική αλλά και την αρνητική της πλευρά. Κανείς μας, όμως, δε θέλει να παραδεχτεί την αρνητική και επώδυνη πλευρά της υιοθεσίας, η οποία σχετίζεται άμεσα με την απώλεια. Η αλήθεια είναι πως η απώλεια αποτελεί προϋπόθεση της υιοθεσίας. Για τους βιολογικούς γονείς, είναι η απώλεια του βιολογικού απογόνου τους και της σχέσης που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μαζί του. Για τους θετούς γονείς, απώλεια είναι το γεγονός ότι δε μπόρεσαν να αποκτήσουν φυσικούς απογόνους κι ότι το πρόσωπό τους δε θα καθρεφτιστεί ποτέ .... στο πρόσωπο του παιδιού τους. Για το υιοθετημένο παιδί, είναι η απώλεια των βιολογικών του γονιών, η απώλεια του πρώτου βιώματος πως κάπου ανήκει. Αν δε δεχτούμε ότι η απώλεια προϋπάρχει της υιοθεσίας, είναι σαν να αρνούμαστε τα συναισθήματα όλων των εμπλεκόμενων μερών. ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ; Σπάνια συζητάμε για την ψυχολογική κατάσταση του υιοθετημένου παιδιού και τα ψυχικά τραύματα που έχει. Υποκρινόμαστε πως δεν τα βλέπουμε, πως δεν υπάρχουν. Φυσιολογική αντίδραση στην απώλεια είναι η θλίψη, κι όσοι εμπλέκονται στην υιοθεσία πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να νιώσουν τον πόνο, να εκφράσουν το θυμό τους, να κλάψουν, κι ύστερα ν'αφεθούν στην αγάπη των ανθρώπων γύρω τους. Αν δεν εκφραστούν όλα αυτά τα συναισθήματα, τότε μπορεί να δημιουργηθεί πρόβλημα ακόμη και στις πιο δεμένες οικογένειες και δεν αποκλείεται να γίνει αιτία πολύ ισχυρών συγκρούσεων στην ψυχή του παιδιού. Τη δεκαετία του '40, οι ειδικοί συμβούλευαν καλοπροαίρετα τους θετούς γονείς να μη συζητάνε με τα παιδιά τους το θέμα της υιοθεσίας τους ή της γέννησής τους και της φυσικής τους οικογένειας. Αυτές οι συμβουλές, έχουν πια αποδειχθεί λανθασμένες για χιλιάδες υιοθετημένα παιδιά και τις οικογένειές τους, επειδή δεν τους επιτρέπουν να αντιμετωπίσουν τη βαθιά κρυμμένη απώλεια που είναι άμεσα συνυφασμένη με την υιοθεσία, ούτε να θρηνήσουν γι' αυτήν. Ο James Gritter (1977) αναφέρει: «Πρέπει να προσέξουμε να μην απωθήσουμε, να μη δραματοποιήσουμε, αλλά και να μην εξωραΐσουμε τον πόνο που πηγάζει από την υιοθεσία. Είναι αληθινά βαθύς πόνος, τόσο πρωταρχικός, που είναι πραγματικά αδύνατο να περιγραφεί». Βέβαια, δε νιώθουν όλα τα υιοθετημένα άτομα την απώλεια με τον ίδιο τρόπο ή στον ίδιο βαθμό. Παρόλα αυτά τα περισσότερα άτομα έχουν αλληλοσυγκρουόμενα ή οδυνηρά συναισθήματα για την υιοθεσία τους, σε κάποια φάση της ζωής τους. Παρακάτω γίνεται αναφορά σε ορισμένες σκέψεις και συναισθήματα, όπως προκύπτουν από μαρτυρίες υιοθετημένων ατόμων: «Έχεις ένα αόριστο συναίσθημα μέσα σου που σου λέει πως κάτι δεν πάει καλά». «Έχω την αίσθηση πως λείπει ένα κομμάτι του εαυτού μου». «Είναι μια ανεξήγητη μάχη ανάμεσα στα αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματά μου». «Υπάρχουν φορές που νιώθω ότι δε στέκομαι σταθερά στα πόδια μου». «Ψάχνω για απαντήσεις, δε μου είναι όμως καθόλου εύκολο να τις βρω». «Ζω συνέχεια με το φόβο της απόρριψης». ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΓΟΝΙΟΣ Μιλήστε στο παιδί σας για την υιοθεσία του, από την πρώτη μέρα που θα το πάρετε κοντά σας. Όταν του αλλάζετε τις πάνες ή το κρατάτε στην αγκαλιά σας, μπορείτε να λέτε: «Είμαι τόσο ευτυχισμένη που σε υιοθετήσαμε. Είμαι τόσο χαρούμενη που έγινες δικό μας παιδί». Με αυτό τον τρόπο παραδεχόμαστε την αλήθεια, ότι είναι υιοθετημένο και, παράλληλα εξοικειωνόμαστε και οι δυο με αυτό το γεγονός. Ανοίξτε συζήτηση για τον τρόπο που βλέπει την περίοδο της ζωής του πριν την υιοθεσία. Δηλαδή: «Σκέφτεσαι καμιά φορά τη βιολογική σου μητέρα; Αναρωτιέσαι αν της μοιάζεις; Περνάει κι από το δικό μου μυαλό μερικές φορές». Αν υιοθετήσατε κάποιο παιδί μεγαλύτερης ηλικίας, που πέρασε κάποιο χρόνο της ζωής του με τη βιολογική του οικογένεια, μπορείτε να του πείτε: «Πώς ζούσες με τη βιολογική σου μητέρα (ή το βιολογικό σου πατέρα); Όποτε νιώσεις την ανάγκη να μας μιλήσεις για τις αναμνήσεις σου, είμαστε πρόθυμοι να σε ακούσουμε». Πείτε του πόσο σημαντικό γεγονός είναι για σας η υιοθεσία του και πόσο πολύ θέλετε να τα βγάλετε πέρα με επιτυχία στις δυσκολίες που θα συναντήσετε. Μια θετή μητέρα πέντε παιδιών λέει ότι η υιοθεσία είναι καθημερινό θέμα συζήτησης ανάμεσα σε αυτήν και τα παιδιά της, γιατί έχει επίδραση στη ζωή τους κάθε μέρα – δεν είναι ένα απλό γεγονός που έγινε κάποτε και πέρασε. Μην επικρίνετε το παιδί όταν βιώνει κάποια αβεβαιότητα και βοηθήστε το να νιώσει ασφάλεια, για να εκφράζει όλα του τα συναισθήματα, όλες τις σκέψεις και τα ερωτήματα. Πείτε: «Είναι φυσικό να νιώθεις έτσι. Να μου λες πως νιώθεις, θέλω να το συζητάμε». Παραδεχτείτε ότι δε μοιάζετε με το υιοθετημένο παιδί σας και μιλήστε θετικά για τα σημεία που διαφέρετε. «Η δημιουργικότητά σου ομορφαίνει τη ζωή μας, έδωσες μια διάσταση που έλειπε από την οικογένειά μας. Είμαστε πολύ τυχεροί που σε έχουμε!». Ακόμα κι αν δεν σας το έχει πει ποτέ, το παιδί σας νιώθει την ανάγκη να έχει στην κατοχή του ένα αντικείμενο που θα αποτελεί συνδετικό κρίκο με το παρελθόν και τη βιολογική του οικογένεια. Δείξτε ευαισθησία σε αυτήν την ανάγκη του. Μια μητέρα, την ημέρα που έδωσε την κόρη της για υιοθεσία, της χάρισε ένα ασημένιο δολάριο – δώρο που συμβόλιζε ότι ποτέ δε θα την ξεχνούσε. Σε κάθε επέτειο της υιοθεσίας, οι θετοί γονείς του κοριτσιού κατέθεταν στην τράπεζα 1 ασημένιο δολάριο, σε ανάμνηση του δώρου της ζωής στην κόρη τους από τη βιολογική της μητέρα. Αλλιώς μπορείτε να φτιάξετε μαζί με το παιδί ένα αντικείμενο που θα συνδέεται με το παρελθόν του. Καθώς μεγαλώνει το παιδί σας, σεβαστείτε την ανάγκη του να αναζητήσει να βρει τη βιολογική του οικογένεια. Πείτε του ότι θα το βοηθήσετε. Μπορεί να έχει ανάγκη την επανασύνδεση, για να μπορέσει να διευθετήσει μέσα του τα κενά ή ακόμα και τα τραύματα του παρελθόντος. Σεβαστείτε τις ανάγκες του παιδιού σας και παράλληλα φροντίστε για την ασφάλειά του, άσχετα από το αποτέλεσμα που θα έχει το ταξίδι του στο παρελθόν. ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Οι περισσότεροι θετοί γονείς τρέμουν την ώρα που το παιδί τους θα εκφράσει την επιθυμία να αναζητήσει να έρθει σε επαφή με τη βιολογική του οικογένεια. Είναι φυσικό! Μην ανησυχείτε, ακόμη κι αν αποφασίσει το παιδί να αναζητήσει τη βιολογική του οικογένεια, θα θέλει πάντα να είστε εσείς οι γονείς του! Όταν το παιδί εκφράσει αυτήν την επιθυμία, τα συναισθήματά του είναι ανάμεικτα. Εκτός από το φόβο της απόρριψης, υπάρχουν κι άλλες σκέψεις στο μυαλό του, κι άλλα συναισθήματα στην ψυχή του: «Θέλω να μάθω», «Δε θέλω να σας πληγώσω», «Είμαι επιτέλους ειλικρινής με τον εαυτό μου». Χρειάζεται τη δική σας ενθάρρυνση για να συνεχίσει. Προσπαθήστε, λοιπόν, να του δείξετε ότι δε χρειάζεται να αισθάνεται υπεύθυνο για τα δικά σας συναισθήματα, αποκαλύψτε όλες τις πληροφορίες που έχετε για να το βοηθήσετε στη έρευνά του, παρακινήστε το να υπολογίσει το ψυχικό κόστος των ενεργειών του Μια θετή μητέρα είπε στο παιδί της, όταν εκείνο τη ρώτησε ποια από τις δυο είναι η πραγματική του μητέρα: «Η βιολογική σου μητέρα σε είχε στο σώμα της εννιά μήνες και πόνεσε πολύ για να σε γεννήσει, αυτό είναι αλήθεια. Είναι ένας άνθρωπος που σου έχει προσφέρει συγκεκριμένα πράγματα. Όπως κι εγώ. Άλλαζα τις πάνες σου, σου έδινα γάλα με το μπιμπερό, σ' έκανα μπάνιο, σε νανούριζα και σου τραγουδούσα ατελείωτες ώρες, σου διάβαζα παραμύθια. Όλα αυτά είναι αλήθεια, επίσης. Η βιολογική σου μητέρα είχε το δικό της μερίδιο κι εγώ το δικό μου. Είμαστε και οι δυο πραγματικές σου μητέρες». Η Betty Jean Lifton (1988) δίνει μια θαυμάσια περιγραφή της πραγματικής μητέρας: «Κατά τη γνώμη μου, πραγματική μητέρα είναι εκείνη που αποδέχεται και αντιμετωπίζει με σεβασμό ολόκληρη την ταυτότητα του παιδιού της και δεν του ζητάει να αρνηθεί κάποιο κομμάτι του εαυτού του». ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ! Χρειάζονται πολλές προϋποθέσεις για να δημιουργηθούν υγιείς σχέσεις στις οικογένειες με υιοθετημένα παιδιά. Καταρχάς, χρειάζεται ανιδιοτελής αγάπη και αφοσίωση, που χτίζονται όταν ο γονιός εντοπίσει στη συμπεριφορά του παιδιού τον τρόπο που εκδηλώνεται ο πόνος για την απώλεια που έχει βιώσει. Χτίζονται αν ο γονιός κατανοήσει τις σιωπηλές ανάγκες του παιδιού και τα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από τη συμπεριφορά του. Μπορεί να συζητήσει μαζί του και να το βοηθήσει να αναγνωρίσει και να εκφράσει με λόγια τα συναισθήματα και τις ανάγκες του. Σε αυτό το σημείο, αρχίζει η επούλωση του τραύματος. Η στιγμή που οι θετοί γονείς και το υιοθετημένο παιδί δημιουργήσουν μια σταθερή σχέση αγάπης, που θα του χρησιμεύσει ως πρότυπο για υγιείς μελλοντικές σχέσεις στη ζωή του. Το πρόβλημα της απώλειας που συνδέεται με την υιοθεσία μπορεί να ξεπεραστεί! Τα υιοθετημένα άτομα, άσχετα με την ηλικία τους, μπορούν να μάθουν να σχετίζονται με τους άλλους συναισθηματικά και να δημιουργούν υγιείς σχέσεις. Όταν κατανοήσουμε τις δυσκολίες που συναντάμε, κι όταν μάθουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να τις ξεπεράσουμε μαζί με το παιδί, τότε θα έχουμε κάθε λόγο να ελπίζουμε ότι θα βάλουμε τις βάσεις για να χτίσουμε υγιείς σχέσεις. Βιβλιογραφία - Προσαρμοσμένο από το βιβλίο της Eldridge S. (2004). "Τι θα ήθελα να γνώριζαν οι γονείς μου όταν με υιοθέτησαν", Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι - Gritter J. (1977). "The spirit of Open Adoption", Washington, DC: CWLA Press - Lifton B.J. (1988). "Lost and found: The adoption experience". New York: Harper Collins Μαρία Παπαδοπούλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος Παίδων & Ενηλίκων Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παιδιών – Εφήβων Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης http://www.dromostherapeia.gr