Εχει φτάσει η ώρα να πληρώσει. Μετρά τα χρήματα στα χέρια του. Κοιτάει την ταμία, τον συνοδό του. Μετράει ξανά. Ψάχνει την επιβεβαίωση. Τα υπολόγισε σωστά; Είναι σίγουρος; Πίσω του ανυπόμονα βλέμματα. Ωσπου απλώνει το χέρι.
Για τον 14χρονο Γιώργο, ένα παιδί με νοητική υστέρηση, εκείνο το απόγευμα στο σούπερ μάρκετ ήταν ένα ακόμη μάθημα.
Στο σχολείο δεν έχει πολλές παρέες. Πριν από έξι μήνες σπάνια κοιτούσε τον συνομιλητή του στα μάτια. Είχε αργή, συλλαβική ανάγνωση. Μπορούσε να γράψει περίπου 40 λέξεις – όσες είχε αποστηθίσει. Ξεχώριζε τις μέρες, τις ώρες και τα νομίσματα, αλλά δεν ήταν πάντα βέβαιος για τις επιλογές του. Και αδυνατούσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
Οταν κάποιος τον κορόιδευε, ακόμα και ένα παιδί μικρότερης ηλικίας και διάπλασης, έτρεχε φοβισμένος. Στο σχολείο του στη Θεσσαλονίκη μετέχει σε τμήμα ένταξης, όπου διδάσκεται Γλώσσα και Μαθηματικά για δέκα ώρες την εβδομάδα. ∆εν του αρκεί όμως να μάθει ανάγνωση και ορθογραφία. Χρειάζεται κάτι παραπάνω. Ενα μάθημα που θα του επιτρέψει να γίνει – όσο το δυνατόν περισσότερο – ανεξάρτητος.
Τους τελευταίους μήνες αυτή η εναλλακτική εκπαίδευση ξεκινούσε για τον Γιώργο (αυτό δεν είναι το πραγματικό του όνομα) με το σχόλασμα. Τάξη του γινόταν η γειτονιά. Στο ψιλικατζίδικο μάθαινε να συναλλάσσεται. Να πληρώνει μόνος. Στο εστιατόριο να επιλέγει τι του αρέσει και να παραγγέλνει με ευγένεια. Στην καφετέρια να συνομιλεί χωρίς να τον πνίγουν οι κουβέντες των άλλων.
∆ίπλα του, σ’ αυτά τα ιδιαίτερα μαθήματα είχε τον Ακη Σαρηπανίδη, μεταπτυχιακό φοιτητή στο πρόγραμμα Ψυχοπαιδαγωγικές Συνιστώσες των Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών του ΑΠΘ. Εκτός από τη διδασκαλία ανάγνωσης και γραφής, ένα μάθημα μπορεί να αποτελούνταν από μια βόλτα στην πόλη.
Εβαζαν σημεία αναφοράς (την Πλατεία Αριστοτέλους, την Καμάρα, την παραλία) για να βρίσκει μόνος του τον δρόμο. Αγόραζαν εισιτήρια και κυκλοφορούσαν με αστικό. Ή τύπωναν το πρόγραμμα της τηλεόρασης για να ξεχωρίζει με σιγουριά βάσει των αγαπημένων του σειρών τις ώρες της ημέρας. Συνήθειες δεδομένες, κινήσεις αυτονόητες για άλλους, τις οποίες όμως έπρεπε να ανακαλύψει ο Γιώργος από την αρχή.
«∆εν ήταν μάθημα ζωής. Αλλά μια προσπάθεια να αυξήσει την κοινωνικότητά του», λέει ο κ. Σαρηπανίδης.
Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι συχνά, σύμφωνα με τον Γιώργο Μπάρμπα, επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ, «άνθρωποι με ψαλιδισμένα πόδια». Ατομα που δεν μπορούν να διαλέξουν ή αγνοούν τις συνέπειες των επιλογών τους. Μαθαίνουν να ζουν ως κατώτεροι γιατί η κοινωνία είτε τους λυπάται είτε δεν έχει απαιτήσεις από αυτούς.
«Πολλά παιδιά με νοητική καθυστέρηση μπορούν να φτάσουν σε υψηλά επίπεδα αυτόνομης διαβίωσης αν δουλέψουν σωστά», λέει ο κ. Μπάρμπας. «Το να μάθουν να πλένονται, να περπατούν στον δρόμο ή να υπολογίζουν την αξία των χρημάτων είναι ένα σημαντικό κομμάτι. Αλλά δεν αρκεί. Πρέπει να αποκτήσουν την ικανότητα να αποφασίζουν για τον εαυτό τους. Και να ζουν μέσα σε κοινωνικές σχέσεις».
ΔΙΚΑΙΩΜΑ
Οπως εξηγείο κ. Μπάρμπας, η κοινωνική μάθηση δεν προάγεται όπως θα έπρεπε στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα. Τα τμήματα ένταξης στα γενικά σχολεία περιορίζονται συνήθως στα σχολικά μαθήματα. «Επικρατεί η εκφυλιστική αντίληψη ότι είναι δημοκρατικό δικαίωμα να διδάσκεται κάποιος ό,τι διδάσκονται όλοι. Αυτά τα παιδιά όμως έχουν ανάγκη από κοινωνική μάθηση», λέει ο επίκουρος καθηγητής.
Και προσθέτει ότι συχνά στα ειδικά σχολεία τα παιδιά απομονώνονται στη διαφορετικότητά τους. Τη δεκαετία του ‘90 στη Θεσσαλονίκη έγιναν δύο προσπάθειες να συστεγαστούν στην ίδια αυλή ένα ειδικό και ένα γενικό σχολείο. Στον ενάμιση μήνα οι γονείς των παιδιών του γενικού σχολείου αντέδρασαν, για να σηκωθούν έπειτα κάγκελα ανάμεσα στα κτίρια.
Τα μαθήματα που κάνει ο κ. Σαρηπανίδης δεν είναι εθελοντικά. Πληρώνεται όπως θα αμειβόταν και ένας καθηγητής που κάνει ιδιαίτερα στα Μαθηματικά ή τη Φυσική. «Βιώνεις την επιτυχία διαφορετικά. Οχι με τον βαθμό που θα πάρει σε ένα διαγώνισμα, αλλά με τις δεξιότητες που θα αποκτήσει. Τα μικρά βήματα που θα κάνει», λέει.
Ο Γρηγόρης Εφραιμίδης, μεταπτυχιακός φοιτητής στο ίδιο πρόγραμμα του ΑΠΘ, παραδίδει εδώ και τρία χρόνια αντίστοιχα μαθήματα στον 21χρονο ∆ημήτρη, ο οποίος γνώρισε την κοινωνική μάθηση για πρώτη φορά στο 4ο Ειδικό Σχολείο Θεσσαλονίκης.
Εκεί, μια ομάδα φοιτητών βοηθούσε εθελοντικά τους μαθητές συνοδεύοντάς τους στο σούπερ μάρκετ και στην παιδική χαρά. Η μητέρα του, Αθανασία Τσαλκιτζή, αναζήτησε παρόμοια μαθήματα μετά την αποφοίτηση του γιου της από το ειδικό σχολείο. Σήμερα, μαζί με τον κ. Εφραιμίδη ο ∆ημήτρης κάνει ψώνια, πάει για καφέ, επισκέπτεται κέντρα δημιουργικής απασχόλησης.
«Εγινε πιο κοινωνικός. Επικοινωνεί καλύτερα, ντύνεται πιο εύκολα μόνος του. Είναι πιο ήρεμος. Ο Γρηγόρης τού συμπεριφέρεται ως ίσο προς ίσο», λέει η κ. Τσαλκιτζή.
Οταν κυκλοφορούν έξω ο ∆ημήτρης με τον δάσκαλό του, αρκετοί είναι ευγενικοί απέναντί τους. Κάποιοι όμως τους κοιτούν με οίκτο. Αλλοι τους αποφεύγουν. «Σαν εικόνα, η αναπηρία δίνει την αίσθηση της φθοράς. Προκαλεί φόβο. Ή λύπηση. Αυτός ο φόβος όμως είναι δικό μας δημιούργημα και πρέπει να τον αποβάλουμε», λέει ο κ. Εφραιμίδης.
ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ
Συνοδοί των παιδιών σε μια βόλτα στο πάρκο ή μια επίσκεψη στο μπακάλικο της γειτονιάς μπορούν να είναι οι ίδιοι οι γονείς. Γιατί να έχουν πλάι τους κάποιον άλλο; Οπως εξηγεί ο κ. Μπάρμπας, υπάρχουν γονείς που βιώνουν την αναπηρία των παιδιών τους σαν προσωπικό Γολγοθά. «∆εν αντέχουν να βλέπουν τη ματιά των άλλων ανθρώπων στο παιδί τους», λέει. «Αντίθετα, ο εκπαιδευτής δεν έχει συναισθηματική εμπλοκή. Βρίσκεται εκεί για να χειριστεί το πρόβλημα».
Η μητέρα του Γιώργου προσπάθησε από νωρίς να βοηθήσει τον γιο της.
Από τα 3½ χρόνια του είχε δίπλα του μια λογοθεραπεύτρια γιατί είχε καθυστερήσει στην ομιλία σε σχέση με τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια του. «∆εν είναι παιδί ούτε για ειδικό ούτε για γενικό σχολείο», λέει η κ. Καίτη. «Η κοινωνική μάθηση τον βοήθησε να βγει έξω από το σπίτι, να πάει για ψώνια, να κάνει παρέες. Να μην ντρέπεται. Θα προτιμούσα βέβαια εκτός από το κοινωνικό κομμάτι να δινόταν μεγαλύτερη βάση και στα σχολικά μαθήματα».
Επειτα από πέντε μήνες κοινωνικής μάθησης ο Γιώργος μπορεί να μην είναι ακόμα τελείως ανεξάρτητος. Ισως δεν γίνει ποτέ. Εχει ενισχύσει όμως την αυτοπεποίθησή του. Στην τελευταία τους βόλτα στη Θεσσαλονίκη ο δάσκαλός του τού ζήτησε να χαράξει αυτός την πορεία της επιστροφής στο σπίτι.Ο Γιώργος κόμπιασε αρχικά. Στο τέλος όμως βρήκε τον δρόμο.
Οι ειδικοί παιδαγωγοί
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ μπορεί να διεξαχθεί από ειδικούς παιδαγωγούς. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν όσοι έχουν αποφοιτήσει από το Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ή το Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Ακόμη, όσοι έχουν πραγματοποιήσει μεταπτυχιακό στην ειδική εκπαίδευση και ειδική αγωγή, αλλά και οι διορισμένοι εκπαιδευτικοί (νηπιαγωγοί, δάσκαλοι, καθηγητές) που έχουν περάσει από διδασκαλείο ειδικής αγωγής.
Πρόκειται όμως για μια νέα –σχετικά – ειδικότητα στην Ελλάδα. Ακόμα δεν έχουν διεξαχθεί εξετάσεις στον ΑΣΕΠ αποκλειστικά για ειδικούς παιδαγωγούς. Μέχρι σήμερα όσοι είχαν τα σχετικά προσόντα διορίζονταν κανονικά ως εκπαιδευτικοί και έπειτα περνούσαν στην ειδική εκπαίδευση.
www.tanea.gr via http://www.inout.gr
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
http://www.kala-nea.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου