Διαβάστε πώς από τον 19ο αιώνα και ύστερα, καμία φιλοσοφική μελέτη, καμία παιδεία δεν μπορούσε να θεωρηθεί ολοκληρωμένη, χωρίς αναφορά στον μεγάλο Σταγειρίτη φιλόσοφο, ενώ στην νεότερη φιλοσοφική σκέψη ορισμένες θεωρίες δέχθηκαν την ψυχή ως υπόσταση και άλλες ως ενέργεια!.. Μια μελέτη που έγινε από μαθητές Λυκείου!..
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΟΥΣ
Στα μεταγενέστερα χρόνια τα έργα του Αριστοτέλους διαδόθηκαν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και μελετήθηκαν όχι μόνον από συστηματικούς φιλοσόφους ή φιλολόγους, αλλά και από κορυφαίους των άλλων επιστημών. Ο ΓαλιλαίοςF1, ο ΝεύτωνF2, ο ΚέπλερF3 συμβουλεύθηκαν την μέθοδο του Σταγειρίτη. Από τον 19ο αιώνα και ύστερα, καμμία φιλοσοφική μελέτη, καμμία παιδεία δεν μπορούσε να θεωρηθεί ολοκληρωμένη, χωρίς αναφορά στον μεγάλο Σταγειρίτη Φιλόσοφο. Στην νεώτερη φιλοσοφική σκέψη ορισμένες θεωρίες δέχθηκαν την ψυχή ως υπόσταση και άλλες ως ενέργεια. Υποστηρικτές της πρώτης απόψεως είναι ο Γάλλος φιλόσοφος ΚαρτέσιοςF4 (1596-1650) και ο Γερμανός φιλόσοφος ΛάϊμπνιτςF5 (1646-1714). Υποστηρικτές της δεύτερης απόψεως είναι ο 'Αγγλος φιλόσοφος ΧιούμF6 (1711-1776) και ο Γερμανός φιλόσοφος ΒουντF7 (1832-1920).Η επιστημονική και υλιστική αντίληψη για την ψυχή υπήρξε το αποτέλεσμα της εξελίξεως και προόδου των φυσικών επιστημών. Οι υλιστικές απόψεις στηρίχθηκαν αρχικά στις θεωρίες των αρχαίων φιλοσόφων (ΗράκλειτοςF8, ΕπίκουροςF9 κ.ά.). Ο υλισμος αρνείται την ύπαρξη μιας ψυχής, που είναι διαφορετική "ουσία" και ανεξάρτητη ουσία και ανεξάρτητη από το σώμα, άποψη δηλαδή που υποστήριζε η ιδεαλιστική φιλοσοφία. Οι οπαδοί του νεωτέρου υλισμού δέχθηκαν, πως η ψυχή είναι επιγέννημα του εγκεφάλου. Πρόδρομος των Επιστημονικών υλιστικών αντιλήψεως για την ψυχή θεωρείται ο 'Αγγλος φιλόσοφος Τζων ΛοκF10 (Locke 1632-1704).
F1. Γαλιλαίος
Εξ αιτίας των πρωτοποριακών εργασιών του σχετικά με την βαρύτητα και την κινηματική και του επιτυχημένου συνδυασμού της μαθηματικής αναλύσεως με το πείραμα, ο Γαλιλαίος συχνά αναφέρεται ως ο θεμελιωτής της Μηχανικής και της Πειραματικής Φυσικής. Ίσως το σημαντικότερο από τα επιτεύγματά του υπήρξε η επαναφορά του μαθηματικού ορθολογισμού, που ερχόταν σε αντίθεση με την λογικο-λεκτική προσέγγιση του Αριστοτέλους καθώς και η επιμονή του, ότι "το βιβλίο της φύσεως είναι γραμμένο με μαθηματικούς χαρακτήρες". Ξεκινώντας από αυτήν την βάση, ήταν σε θέση να θεμελιώσει τις σύγχρονες πειραματικές μεθόδους. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 67)
Εξ αιτίας των πρωτοποριακών εργασιών του σχετικά με την βαρύτητα και την κινηματική και του επιτυχημένου συνδυασμού της μαθηματικής αναλύσεως με το πείραμα, ο Γαλιλαίος συχνά αναφέρεται ως ο θεμελιωτής της Μηχανικής και της Πειραματικής Φυσικής. Ίσως το σημαντικότερο από τα επιτεύγματά του υπήρξε η επαναφορά του μαθηματικού ορθολογισμού, που ερχόταν σε αντίθεση με την λογικο-λεκτική προσέγγιση του Αριστοτέλους καθώς και η επιμονή του, ότι "το βιβλίο της φύσεως είναι γραμμένο με μαθηματικούς χαρακτήρες". Ξεκινώντας από αυτήν την βάση, ήταν σε θέση να θεμελιώσει τις σύγχρονες πειραματικές μεθόδους. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 67)
F2. Νεύτων Σερ Ισαάκ
Όπως και χιλιάδες άλλοι φοιτητές, ο Νεύτων άρχισε τις πανεπιστημιακές σπουδές του, μελετώντας το έργο του Αριστοτέλους. Παρ' όλον που η νέα φιλοσοφία δεν συμπεριλαμβανόταν στο επίσημο πρόγραμμα σπουδών, απασχολούσε σε σημαντικό βαθμό πολλούς από τους φοιτητές. Κατά την περίοδο αυτή της φοιτητικής του ζωής ο Νεύτων ανακάλυψε τις εργασίες του Γάλλου φυσικού Καρτεσίου και των άλλων μηχανοκρατικών φιλοσόφων, οι οποίοι σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη, υποστήριζαν την άποψη, ότι η φυσική πραγματικότητα αποτελείται εξ ολοκλήρου από σωματίδια ύλης σε κίνηση. Ο Νεύτων, έγραφε κάτω από τον τίτλο "Amicus Plato, amicus Aristoteles, magis amica veritas" (Ο Πλάτων είναι φίλος μου, ο Αριστοτέλης είναι φίλος μου, αλλά ο καλύτερος φίλος μου είναι η αλήθεια). Στο σημείο αυτό ουσιαστικά αρχίζει η επιστημονική σταδιοδρομία του Νεύτωνος. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα σελ. 120).
Όπως και χιλιάδες άλλοι φοιτητές, ο Νεύτων άρχισε τις πανεπιστημιακές σπουδές του, μελετώντας το έργο του Αριστοτέλους. Παρ' όλον που η νέα φιλοσοφία δεν συμπεριλαμβανόταν στο επίσημο πρόγραμμα σπουδών, απασχολούσε σε σημαντικό βαθμό πολλούς από τους φοιτητές. Κατά την περίοδο αυτή της φοιτητικής του ζωής ο Νεύτων ανακάλυψε τις εργασίες του Γάλλου φυσικού Καρτεσίου και των άλλων μηχανοκρατικών φιλοσόφων, οι οποίοι σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη, υποστήριζαν την άποψη, ότι η φυσική πραγματικότητα αποτελείται εξ ολοκλήρου από σωματίδια ύλης σε κίνηση. Ο Νεύτων, έγραφε κάτω από τον τίτλο "Amicus Plato, amicus Aristoteles, magis amica veritas" (Ο Πλάτων είναι φίλος μου, ο Αριστοτέλης είναι φίλος μου, αλλά ο καλύτερος φίλος μου είναι η αλήθεια). Στο σημείο αυτό ουσιαστικά αρχίζει η επιστημονική σταδιοδρομία του Νεύτωνος. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα σελ. 120).
F3. Κεπλερ Γιοχάνες
Ο Κέπλερ ασχολήθηκε κυρίως με την φιλοσοφία του Πλάτωνος. Η σκέψη λοιπόν του Κέπλερ, πρέπει να επηρεάσθηκε αποφασιστικά από τις ιδέες των Πυθαγορείων και του Πλάτωνος, που πίστευαν, ότι ο κόσμος είναι διατεταγμένος κατά μέτρο και αριθμό, υπάρχει δηλαδή κάποια αρμονική σχέση στην διάταξη του (Τόμος 4, "Παγκόσμιος βιογραφικό Λεξικό Ζέρβος-Κόμπτον", σελ. 360).
Ο Κέπλερ ασχολήθηκε κυρίως με την φιλοσοφία του Πλάτωνος. Η σκέψη λοιπόν του Κέπλερ, πρέπει να επηρεάσθηκε αποφασιστικά από τις ιδέες των Πυθαγορείων και του Πλάτωνος, που πίστευαν, ότι ο κόσμος είναι διατεταγμένος κατά μέτρο και αριθμό, υπάρχει δηλαδή κάποια αρμονική σχέση στην διάταξη του (Τόμος 4, "Παγκόσμιος βιογραφικό Λεξικό Ζέρβος-Κόμπτον", σελ. 360).
F4. Καρτέσιος Ρενάτος
Η Καρτεσιανή μέθοδος δεν απέβλεπε παρά στην συστηματοποίηση της αυτενεργού τάσεως της έλλογης ανθρώπινης ψυχής. Επειδή πρόκειται για μίαν εσωτερική εξέλιξη στην ανθρώπινη ψυχή, η αρχή της αλήθειας είναι η ενάργεια, με την οποία ο λόγος πιστοποιεί την απόλυτα καθαρή και απαλλαγμένη από κάθε ασάφεια ιδέα. Οι παρατηρήσεις της Ελισάβετ επάνω στο πρόβλημα της ενώσεως της ψυχής και του σώματος ώθησαν τον Καρτέσιο να γράψει την Πραγματεία περί των παθών της ψυχής (Traite de passions de l' ame, 1649) (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 246, 247 και 248).
Η Καρτεσιανή μέθοδος δεν απέβλεπε παρά στην συστηματοποίηση της αυτενεργού τάσεως της έλλογης ανθρώπινης ψυχής. Επειδή πρόκειται για μίαν εσωτερική εξέλιξη στην ανθρώπινη ψυχή, η αρχή της αλήθειας είναι η ενάργεια, με την οποία ο λόγος πιστοποιεί την απόλυτα καθαρή και απαλλαγμένη από κάθε ασάφεια ιδέα. Οι παρατηρήσεις της Ελισάβετ επάνω στο πρόβλημα της ενώσεως της ψυχής και του σώματος ώθησαν τον Καρτέσιο να γράψει την Πραγματεία περί των παθών της ψυχής (Traite de passions de l' ame, 1649) (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 246, 247 και 248).
F5. Λάιμπνιτς
Ο Λάιμπνιτς ήταν ο πρώτος Γερμανός στοχαστής των νεωτέρων χρόνων με ευρωπαϊκή ακτινοβολία και ο θεμελιωτής της νεοσχολαστικής γερμανικής φιλοσοφίας. Το ορθολογιστικό-ιδεαλιστικό σύστημά του, στο οποίο προσπάθησε να συμπεριλάβει και να αναπτύξει συστηματικά το σύνολον των γνώσεων της εποχής του, χαρακτηρίσθηκε, όχι άδικα, από την αντίθεσή του προς το Καρτεσιανό, μία αντίθεση που εμφανίζεται στην Φυσική, στα Μαθηματικά, στην Θεολογία, αλλά και στην Μεταφυσική (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 210).
Ο Λάιμπνιτς ήταν ο πρώτος Γερμανός στοχαστής των νεωτέρων χρόνων με ευρωπαϊκή ακτινοβολία και ο θεμελιωτής της νεοσχολαστικής γερμανικής φιλοσοφίας. Το ορθολογιστικό-ιδεαλιστικό σύστημά του, στο οποίο προσπάθησε να συμπεριλάβει και να αναπτύξει συστηματικά το σύνολον των γνώσεων της εποχής του, χαρακτηρίσθηκε, όχι άδικα, από την αντίθεσή του προς το Καρτεσιανό, μία αντίθεση που εμφανίζεται στην Φυσική, στα Μαθηματικά, στην Θεολογία, αλλά και στην Μεταφυσική (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 210).
F6. Ντέιβντ Χιούμ
Η σκέψη του Χιούμ διαμορφώθηκε μέσα σε ένα φιλοσοφικό περιβάλλον, στο οποίο κυριαρχούσε η εδραιωμένη ορθολογιστική παράδοση του 17ου αιώνος μαζί με την συναφή ορθολογιστική θεολογία, στην οποία προστέθηκε αργότερα η ντόπια βρεταννική "φυσική Θεολογία". Η ψυχολογική διαδικασία του Χιούμ, που ονομάζεται "συνειρμός των ιδεών", είναι θεμελιώδης φυσική ιδιότητα του νου, ένα είδος ενστίκτου, μέσα από το οποίο η ψυχή φέρεται αυτόματα από μίαν ιδέα σε άλλην παρόμοιά της (Παγκόσμιο βιογραφικό Λεξικό της Εκδοτικής Αθηνών).
Η σκέψη του Χιούμ διαμορφώθηκε μέσα σε ένα φιλοσοφικό περιβάλλον, στο οποίο κυριαρχούσε η εδραιωμένη ορθολογιστική παράδοση του 17ου αιώνος μαζί με την συναφή ορθολογιστική θεολογία, στην οποία προστέθηκε αργότερα η ντόπια βρεταννική "φυσική Θεολογία". Η ψυχολογική διαδικασία του Χιούμ, που ονομάζεται "συνειρμός των ιδεών", είναι θεμελιώδης φυσική ιδιότητα του νου, ένα είδος ενστίκτου, μέσα από το οποίο η ψυχή φέρεται αυτόματα από μίαν ιδέα σε άλλην παρόμοιά της (Παγκόσμιο βιογραφικό Λεξικό της Εκδοτικής Αθηνών).
F7. Βιλχελμ Βουντ (Wund Wilhelm)
Όταν ο Βουντ έκανε την πρώτη του σειρά παραδόσεων επιστημονικής ψυχολογίας το 1862, οι σύγχρονοί του θεωρούσαν αυτήν την επιστήμη ως κλάδο της φιλοσοφίας. Εκθέτοντας ένα σύστημα ψυχολογίας, απέβλεπε στην διερεύνηση των άμεσων εμπειριών της συνειδήσεως, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν τα ερεθίσματα των αισθήσεως κ.ά. Όλα τα κατοπινά έργα του αποσκοπούσαν στο να διευρύνουν, να τροποποιήσουν ή να βελτιώσουν οπωσδήποτε το σύστημα της πειραματικής ψυχολογίας, που παρουσίασε στην πρώτη έκδοση των Αρχών (Εγκυκλοπαίδεια, Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 213).
Όταν ο Βουντ έκανε την πρώτη του σειρά παραδόσεων επιστημονικής ψυχολογίας το 1862, οι σύγχρονοί του θεωρούσαν αυτήν την επιστήμη ως κλάδο της φιλοσοφίας. Εκθέτοντας ένα σύστημα ψυχολογίας, απέβλεπε στην διερεύνηση των άμεσων εμπειριών της συνειδήσεως, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν τα ερεθίσματα των αισθήσεως κ.ά. Όλα τα κατοπινά έργα του αποσκοπούσαν στο να διευρύνουν, να τροποποιήσουν ή να βελτιώσουν οπωσδήποτε το σύστημα της πειραματικής ψυχολογίας, που παρουσίασε στην πρώτη έκδοση των Αρχών (Εγκυκλοπαίδεια, Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 213).
F8. Ηράκλειτος ο Εφέσιος
Ο Ηράκλειτος πίστευε, πως η ψυχή είναι μοίρα του θειου πυρός εγκλωβισμένη στο σώμα κατά την διάρκεια της ζωής του άνθρώπου και χάνει την θεία ιδιότητα, που είχε, όταν ήταν ενωμένη με γήινα στοιχεία, και πεθαίνει, το θείο πυρ δηλαδή σβήνει. Γι' αυτό ο άνθρωπος, αν και έχει το θείο πυρ εντός του, βαδίζει πάντοτε προς την αλογίαν και την ασαφή γνώση των πραγμάτων. Όταν πεθάνει, το θείο πυρ, που βρίσκεται μέσα του, ανάβει και η μέχρι προ ολίγου θανούσα ψυχή ζη και ελευθερώνεται από τα δεσμά του σώματος: "ανθρωπος εν ευφρόνη φάος άπτεται εαυτώ αποθανών αποσβεσθείς όψεις, ζών δε άπτεται τεθνεώτος εύδων, αποσβεσθείς όψεις, εγρηγορώς άπτεται εύδοντος" (Εγκυκλοπαίδεια, Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 152)
Ο Ηράκλειτος πίστευε, πως η ψυχή είναι μοίρα του θειου πυρός εγκλωβισμένη στο σώμα κατά την διάρκεια της ζωής του άνθρώπου και χάνει την θεία ιδιότητα, που είχε, όταν ήταν ενωμένη με γήινα στοιχεία, και πεθαίνει, το θείο πυρ δηλαδή σβήνει. Γι' αυτό ο άνθρωπος, αν και έχει το θείο πυρ εντός του, βαδίζει πάντοτε προς την αλογίαν και την ασαφή γνώση των πραγμάτων. Όταν πεθάνει, το θείο πυρ, που βρίσκεται μέσα του, ανάβει και η μέχρι προ ολίγου θανούσα ψυχή ζη και ελευθερώνεται από τα δεσμά του σώματος: "ανθρωπος εν ευφρόνη φάος άπτεται εαυτώ αποθανών αποσβεσθείς όψεις, ζών δε άπτεται τεθνεώτος εύδων, αποσβεσθείς όψεις, εγρηγορώς άπτεται εύδοντος" (Εγκυκλοπαίδεια, Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 152)
F9. Επίκουρος
Ο Επίκουρος, μαζί με τον Πλάτωνα, ήταν ο μόνος Αθηναίος από τους φιλοσόφους της γενιάς του και των δύο προηγουμένων γενεών, ενώ όλοι οι άλλοι ήταν ξένοι. Ο αλλοδαπός όμως Αριστοτέλης, από την απόσταση του αμετόχου τελικά παρατηρητή, κατόρθωσε να αναλύσει με νηφαλιότητα τους γενικούς όρους της αναπτύξεως και της παρακμής μιας πολιτείας. Ο ρόλος που έπαιξε η φιλία στον Επίκουρο και στους μαθητές του ήταν, ότι η κοινότητα των φίλων (όπως στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη) αντικαθιστά την πολιτική οργάνωση των πολιτών στο κράτος. Αλλά και ως μορφή ανθρώπινης επικοινωνίας η φιλία είναι η τελειοτάτη (σε αντίθεση προς τον Πλάτωνα και συμφωνώντας εν μέρει με τον Αριστοτέλη) (Εγκυκλοπαίδεια, Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 59-60).
Ο Επίκουρος, μαζί με τον Πλάτωνα, ήταν ο μόνος Αθηναίος από τους φιλοσόφους της γενιάς του και των δύο προηγουμένων γενεών, ενώ όλοι οι άλλοι ήταν ξένοι. Ο αλλοδαπός όμως Αριστοτέλης, από την απόσταση του αμετόχου τελικά παρατηρητή, κατόρθωσε να αναλύσει με νηφαλιότητα τους γενικούς όρους της αναπτύξεως και της παρακμής μιας πολιτείας. Ο ρόλος που έπαιξε η φιλία στον Επίκουρο και στους μαθητές του ήταν, ότι η κοινότητα των φίλων (όπως στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη) αντικαθιστά την πολιτική οργάνωση των πολιτών στο κράτος. Αλλά και ως μορφή ανθρώπινης επικοινωνίας η φιλία είναι η τελειοτάτη (σε αντίθεση προς τον Πλάτωνα και συμφωνώντας εν μέρει με τον Αριστοτέλη) (Εγκυκλοπαίδεια, Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάνικα, σελ. 59-60).
F10. Τζων Λοκ (John Locke)
Ο Τζων Λοκ ήταν οπαδός του εμπειρισμού και εκπρόσωπος του φιλελευθερισμού. Στην φιλοσοφία του επιχειρεί να καθορίσει αυτό, από το οποίο πηγάζει η γνώση, ως πού φθάνει και πόσον μπορεί να είναι ορθή. Στο κύριο έργο του "Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση" ο Τζων Λοκ δεν παραδέχεται, ότι υπάρχουν έμφυτες ιδέες και παραστάσεις. Οι ανθρώπινες γνώσεις, υποστηρίζει ο Λοκ προέρχονται από την εμπειρία, από την επαφή δηλαδή με τα πράγματα και αποτελούν νοητικά σχήματα. Η ανθρώπινη ψυχή είναι άγραφος χάρτης (tabula rasa), σύμφωνα με τις θεωρίες του Λοκ (Εγκυκλοπαίδεια "Για σας παιδιά" σελ. 2235).
Ο Τζων Λοκ ήταν οπαδός του εμπειρισμού και εκπρόσωπος του φιλελευθερισμού. Στην φιλοσοφία του επιχειρεί να καθορίσει αυτό, από το οποίο πηγάζει η γνώση, ως πού φθάνει και πόσον μπορεί να είναι ορθή. Στο κύριο έργο του "Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση" ο Τζων Λοκ δεν παραδέχεται, ότι υπάρχουν έμφυτες ιδέες και παραστάσεις. Οι ανθρώπινες γνώσεις, υποστηρίζει ο Λοκ προέρχονται από την εμπειρία, από την επαφή δηλαδή με τα πράγματα και αποτελούν νοητικά σχήματα. Η ανθρώπινη ψυχή είναι άγραφος χάρτης (tabula rasa), σύμφωνα με τις θεωρίες του Λοκ (Εγκυκλοπαίδεια "Για σας παιδιά" σελ. 2235).
ΠΗΓΗ: «Προσεγγίσεις στον Αριστοτέλη».(«Αριστοτέλης εν Κερατσινίω», ηλεκτρονική έκδοση περιοδικού «Νέμεσις»).
Το είδαμε: http://www.kalyterotera.gr/2012/04/blog-post_2028.html
ΠΗΓΗ: http://afipnisoy.blogspot.com/2012/04/blog-post_1297.html#ixzz1ruE4ozKR
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου